Aby uzyskać większy metraż, kontenery można zestawiać w poziomie Czy dom z kontenerów może być wygodny i w pełni funkcjonalny? Czy w Polsce jest możliwe postawienie domu z kontenerów i jak jest jego cena? O domach z kontenerów słyszało wiele osób. Niektórzy rozważają nawet zbudowanie swojego domu w tej technologii. Jak się zabrać do budowy domu z kontenerów? Na co zwrócić uwagę? Czy da się cokolwiek zaoszczędzić wybierając dom z kontenerów? Czas przybliżyć tę ciekawą technologię i wskazać jej zalety oraz ostrzec przed możliwymi trudnościami. Spis treściModne i ekologiczne domy z kontenerówJakie i gdzie kupić kontenery do budowy domuCzy dom z kontenerów wymaga pozwolenia na budowęDom z kontenerów: jaki fundament?Jak ocieplić dom z kontenerówElewacja domu z kontenerówPokrycie dachowe w damach w kontenerówWykończenie wnętrza domu z kontenerówInstalacje w domu z kontenerówDom z kontenerów cena Modne i ekologiczne domy z kontenerów Zainteresowanie domami z kontenerów przyszło wraz z modą na ekologię. W pewnym sensie są to bowiem domy z odzysku. Po kilku, kilkunastu latach użytkowania kontenery morskie stają się materiałami odpadowymi. Można je zezłomować, ale to byłoby marnotrawstwo. Wprawdzie podczas sztormu nie gwarantują już odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa ładunku, ale w stabilnych warunkach lądowych nadal są w pełni funkcjonalne. Mogą pełnić funkcję magazynów, warsztatów czy pakamer na budowach. Kontenery mogą też zostać zmienione w domy mieszkalne, biura, hotele, restauracje, przedszkola itp. Działa już u nas co najmniej kilkanaście firm, które zajmują się przeróbką kontenerów morskich i budowaniem z nich domów. Wszystkie mają swoje pomysły na ich skuteczne ocieplenie i ładne wykończenie. Pojawiają się też odważni inwestorzy, którzy sami sprowadzają kontenery na swoje działki, a później dostosowują je do celów mieszkalnych. W internecie zawiązują się grupy sympatyków budowy domów z kontenerów, aby dzielić się doświadczeniami i rozwiązywać problemy – od prawnych po technologiczne. Jakie i gdzie kupić kontenery do budowy domu Z założenia kupuje się kontenery używane, bo są o połowę tańsze od nowych (używany kontener kosztuje średnio 6-8 tys. zł, nowy ponad 15 tys. zł). Trzeba zatem, podobnie jak przy kupnie używanego samochodu, obejrzeć i sprawdzić jego stan. Przede wszystkim kontenery powinny być szczelne. Niewielkie wgniecenia ścian lub naloty rdzy są do zaakceptowania, ale uszkodzenia słupków narożnych czy rozerwanie blach poszycia – już nie. Widoczne wżery, duże połacie rdzy wewnątrz lub na zewnątrz też dyskwalifikują kontener do budowy domu. Sklejkowa podłoga powinna być sucha i w dobrym stanie technicznym, nie może się uginać pod ciężarem człowieka (w nowych kontenerach jej obciążenie użytkowe wynosi 1000 kg/m2). Wewnątrz kontenera nie powinno być zapachu pleśni, stęchlizny ani jakichkolwiek środków chemicznych, które mogły być toksyczne. Trzeba sprawdzić, czy drzwi kontenera lekko się zamykają i otwierają, czy łatwo domknąć blokady. Jeśli to możliwe, warto wejść na dach (opłaca się zabrać własną drabinę), a nawet zajrzeć pod spód kontenerów, głównie w poszukiwaniu zaawansowanej korozji i dziur w stalowej konstrukcji. Bardzo ważne jest, aby kontenery do budowy domu pochodziły od jednego producenta, ponieważ mogą się różnić wymiarami oraz detalami, które w rezultacie przysporzą więcej pracy i kosztów. Łatwo to sprawdzić, porównując 11-znakowy kod kontenera. Pierwsze trzy litery oznaczają producenta (powinny być jednakowe we wszystkich kupionych kontenerach), czwarta duża litera U oznacza kontener wysyłkowy, następnie jest 6-cyfrowy numer seryjny, a ostatnia, siódma cyfra służy do weryfikacji jego ważności. Trzeba być także ostrożnym przy kupowaniu kontenerów już naprawionych, pospawanych, na nowo pomalowanych – mogą bowiem ukrywać nieakceptowalne wady. Czy dom z kontenerów wymaga pozwolenia na budowę Żeby uzyskać pozwolenie na budowę domu, trzeba go dostosować do wymagań określonych w planie miejscowym albo w decyzji o warunkach zabudowy, a to wypadku konstrukcji kontenerowej może być trudne. Dom z kontenerów można wznieść bez pozwolenia, ale tylko jako parterowy dom rekreacyjny o powierzchni do 35 m2 albo obiekt tymczasowy na 180 dni. W obu wypadkach należy dokonać zgłoszenia budowy w starostwie. Dom z kontenerów jako obiekt tymczasowy trzeba rozebrać albo przenieść w inne miejsce działki przed upływem 180 dni, pamiętając jednak o uprzednim powtórzeniu procedury zgłoszeniowe. Dom z kontenerów: jaki fundament? Najłatwiejszym, najszybszym i najtańszym sposobem posadowienia kontenerów jest wykonanie kilku, kilkunastu okrągłych betonowych słupków. Wystarczy wykopać, a jeszcze lepiej wywiercić na głębokość przemarzania gruntu przynajmniej po cztery otwory pod każdą ścianę podłużną. W otworach umieścić można kartonowe szalunki tracone o średnicy dostosowanej do wymiarów otworów – najlepiej 40 cm – i wypełnić je betonem. Jeśli zastosujemy mieszankę wodoodporną klasy C20/25 W8, zbrojenie i izolacja przeciwwilgociowa mogą się okazać zbędne. Bardzo przydatne będą natomiast tzw. marki, czyli stalowe płyty z prętami kotwiącymi umieszczone na wierzchu słupków fundamentowych, do których będzie można przyspawać kontenery (ich orientacyjne wymiary to 30 x 30 cm, grubość 6-10 mm). To znacznie łatwiejszy sposób mocowania kontenerów od betonowania śrub kotwiących lub używania kotew wklejanych, tym bardziej że marki można po prostu wcisnąć w świeży beton. Posadowienie kontenerów na tradycyjnych ławach i ścianach fundamentowych też jest możliwe, ale nie będzie tak efektywne jak na betonowych słupkach. Część inwestorów preferuje jednak takie rozwiązanie, głównie ze względów estetycznych. Dom z kontenerów wygląda wtedy solidniej. Warto jednak pamiętać, że główne obciążenia przenoszone są przez naroża kontenerów, a dodatkowego podparcia wymagają tylko ściany parteru osłabione dużymi otworami. Nie wolno również zapomnieć o otworach inspekcyjnych umożliwiających ewentualną konserwację czy naprawę instalacji znajdujących się pod podłogą kontenerów. Oczywiście pod kontenerami można też zbudować piwnicę. Jak ocieplić dom z kontenerów Kontenery morskie pod względem izolacyjności termicznej i akustycznej nie spełniają żadnych wymagań normowych. Trzeba więc podjąć dwie ważne decyzje: jaki materiał izolacyjny zastosować do ocieplenia domu z kontenerów oraz gdzie ułożyć izolację – wewnątrz czy na zewnątrz kontenera. Izolacja wewnątrz kontenera – z pozoru wydaje się najlepszym pomysłem. Może dlatego, że szczelna skorupa zewnętrzna, materiał izolacyjny w środku i dowolna okładzina wewnętrzna bardzo przypominają budową termos. Na dodatek większość robót dałoby się wykonać samodzielnie, a wykończenie elewacji ograniczyć do pomalowania kontenerów. To tanie rozwiązanie świetnie się sprawdzi, ale tylko w domach letniskowych. Powodem jest wymagana u nas grubość izolacji termicznej. Aby spełnione były obowiązujące przepisy dotyczące współczynnika przenikania ciepła U, w budynkach sezonowych dla ścian wystarczy 7-8 cm izolacji, a dla stropów 12-13 cm (w domach całorocznych konieczne jest odpowiednio 17-20 cm i 23-27 cm). To oznacza, że po uwzględnieniu warstwy okładzinowej szerokość wnętrza pojedynczego kontenera zmniejszy się z 235 cm do około 215 cm, a jego wysokość – z 239 lub 269 cm do zaledwie 225 lub 255 cm. I to przy założeniu, że podłoga nie będzie ocieplana, ewentualnie warstwa izolacji zostanie ułożona pod spodem. Powierzchnia użytkowa zmniejszy się zatem o ponad 2,5 m2. W całorocznych domach z kontenerów nie da się pogodzić niezbędnej grubości wewnętrznej izolacji termicznej z wymaganą wysokością pomieszczeń mieszkalnych wynoszącą 250 cm. Ocieplenie sufitu od wewnątrz znacznie tę wysokość zmniejszy. Jest jednak jeden wyjątek. W kontenerach układanych piętrowo uda się uzyskać wymaganą wysokość pomieszczeń, bo izolację (w tym wypadku akustyczną) umieszcza się w przestrzeni pomiędzy nimi (na dachu parteru). Izolacja na zewnątrz kontenera jest lepszym wyborem przynajmniej z dwóch powodów: przestrzeń wewnątrz kontenerów pozostanie prawie niezmieniona, a izolacyjność akustyczna blaszanych pudeł znacznie się poprawia. Oczywiście jest to droższe rozwiązanie, ponieważ potrzeba nieco więcej materiałów izolacyjnych, nie wspominając o materiałach elewacyjnych, a na dodatek trzeba wówczas przewidzieć jakieś pokrycie dachowe i osłonę izolacji podpodłogowej. Warto rozważyć odkręcenie podłogowych płyt ze sklejki (szczególnie gdy są zanieczyszczone toksycznymi chemikaliami) i podwieszenie ich pod podłogową izolacją termiczną (pod kontenerem). Wtedy jednak konieczne jest ułożenie nowej podłogi, np. z dwóch warstw sklejonych płyt OSB grubości 18 i 12 mm, czyli podobnie jak w drewnianych domach szkieletowych. Autor: FLEXICUBE Wewnętrzne poszycie ścian w domu z kontenerów, stanowiące podkład do dalszego wykańczania, może powstać z płyt OSB Elewacja domu z kontenerów Gdy dom z kontenerów ocieplamy od wewnątrz, teoretycznie nie musimy robić żadnej okładziny elewacyjnej, ewentualnie tylko odmalować blachę. Przeważnie jednak domy z kontenerów ocieplamy od zewnątrz i wtedy materiał izolacyjny trzeba czymś zakryć. W przypadku wełny mineralnej może to być klasyczny tynk cienkowarstwowy na siatce z włókna szklanego. Korzystniejszym rozwiązaniem w przypadku domu z kontenerów jest wykonanie okładziny z desek grubości 16-25 mm. Można do tego użyć taniego drewna świerkowego, ale lepszy efekt uzyska się z droższego modrzewia, a najlepszy – z drewna egzotycznego, np. z cedru. Przeczytaj też: Domy modułowe. Sprawdzamy małe gotowe domy >>> Mikrodom IKEA - niedrogi i składany jak meble >>> Dom z paczki i dom mobilny - alternatywa dla mieszkania >>> Równie prostym sposobem może być wykonanie elewacji domu z kontenerów lub jej fragmentów z wodoodpornej sklejki grubości 8-12 mm. Do tego celu można wykorzystać sklejkę wielu gatunków drewna, takich jak: brzoza, olcha, topola, buk, dąb, meranti, okume czy mahoń. Innym rozwiązaniem wykończenia elewacji domu z kontenerów może być zastosowanie wszelkich systemowych paneli i kasetonów elewacyjnych z blachy stalowej powlekanej, aluminiowej lub cynkowo-tytanowej. Pokrycie dachowe w damach w kontenerów W domach z kontenerów ocieplonych od strony zewnętrznej konieczne jest wykonanie pokrycia dachowego. Teoretycznie możliwe jest wykonanie stropodachu pełnego (niewentylowanego) z pokryciem z papy termozgrzewalnej. Jednak wtedy jako izolację termiczną należałoby zastosować drogie płyty twardej wełny mineralnej o gęstości powyżej 120 kg/m3. Lepszym sposobem jest wykonanie stropodachu wentylowanego – płaskiego (nachylenie do 10%) lub dachu dwuspadowego o kącie nachylenia dostosowanym do materiału pokrycia. Autor: Gettyimages Do rozładunku i montażu domu z kontenerów niezbędny jest dźwig Wykończenie wnętrza domu z kontenerów W dobrze utrzymanych kontenerach pozostawienie we wnętrzu domu nieosłoniętych ścian lub sufitów bywa zamierzonym wyborem. Przy bardziej tradycyjnym podejściu do estetyki lepszym rozwiązaniem będzie obudowanie ścian i sufitów w domu z kontenerów płytami gipsowo-kartonowymi, ewentualnie drewnem lub ceramiką. Wtedy wskazane jest oddzielenie okładzin od stalowych zewnętrznych powierzchni kontenerów miękkimi płytami pilśniowymi o grubości 12 mm lub płytami z pianki polietylenowej o grubości 5-10 mm. Te materiały dodatkowo wyciszą wnętrza domu z kontenerów, a na dodatek zniwelują ryzyko wykraplania się pary wodnej na ścianach kontenerów. Fińskie domy modułowe. Sposób na szybkie budowanie Instalacje w domu z kontenerów Wszelkie przyłącza instalacyjne w domu z kontenerów wykonuje się przed pracami wykończeniowymi. Z tego względu istotne jest zaplanowanie urządzenia domu już na etapie projektu budowlanego. Jeszcze ważniejsza jest realizacja tego planu bez wprowadzania kosztownych zmian. Chodzi o to, by nie zmieniać ustalonej lokalizacji urządzeń sanitarnych, pionów wodnych i kanalizacyjnych czy kanałów wentylacyjnych, bo to generuje sporo problemów i niepotrzebnych wydatków. Jednym z najlepszych rozwiązań jest zaprojektowanie szachtów instalacyjnych, w których można ukryć wiązki kabli elektrycznych i różne rury. Wszelkie pionowe przewody o średnicy do 40 mm bez problemu można ukryć we wnękach blach trapezowych, z których zbudowane są ściany kontenerów. Bardzo dobrym miejscem na poziome prowadzenie instalacji jest przestrzeń podpodłogowa, w której zmieszczą się rury o średnicy do 150 mm. Dom z kontenerów cena Cena kontenerów, ich transportu i budowy Używany kontener morski 40’ od 6000 do 8000 zł Transport kontenera na budowę od 1000 do 3000 zł Koszt montażu dowiezionych kontenerów za pomocą dźwigu od 1000 do 1500 zł Cena całorocznego domu z kontenerów, wykończonego „pod klucz” 3000-3800 zł/m2 Cena całorocznego domu z kontenerów, standard deweloperski (do wykończenia wnętrz) 1300-2500 zł/m2
Zakup mobilnych kontenerów to idealne rozwiązanie, jeśli chcesz: Mobilny dom lub miejsce pracy tak szybko, jak to możliwe; Budynek gotowy na 100%, „pod klucz”, z komunikacją i dekoracją wnętrz; Budynek dowolnej wielkości – od kompaktowego domu z jednego bloku do dwu- i trzypiętrowego budynku z kilku kontenerów; Projekt koncepcyjny budynku mieszkalnego opartego o moduł kontenera morskiego. Pierwsze budynki modułowe – czyli powtarzalne moduły konstrukcji były (i nadal są) oparte na systemie kontenerów morskich. Konstrukcja która sprawdziła się w transporcie morskim i lądowym jest prosta a zarazem trwała i bardzo szybko zyskała zastosowanie w budownictwie. Największe korzyści wynikają z samej „idei budownictwa” czyli modułowości i stosowania gotowych do użycia elementów konstrukcyjnych. Dzięki temu można zaprojektować i wykonać dowolnej wielkości budynki i układy pomieszczeń – moduły mieszkalne, socjalne, pracy itd. Proste zasady łączenia i montażu kontenerów pozwalają szybko wykonać kompletny budynek we wskazanym miejscu co jest przede wszystkim oszczędnością czasu i pieniędzy. W razie konieczności można też w prosty i łatwy sposób zwiększyć lub zmniejszyć wielkość budynku poprzez dodawanie lub odłączenie kolejnych kontenerów jak również dokonać przeniesienia budynku w inne miejsce. Dom jednorodzinny pietrowy Dom jednorodzinny pietrowy; PREZENTACJA: Projekt nowoczesnej willi Projekt nowoczesnej willi; Projekt domu z kontenerów morskich. Powrót. Domy z kontenerów morskich - czy to możliwe? Zobaczcie realizacje ze świata. A może to wasz pomysł na nowy dom? Domy z kontenerów morskich w wielu krajach są realną alternatywą dla domów budowanych metodą tradycyjną. Ich wielką zaletą jest modułowość, mobilność, cena oraz oczywiście czas budowy, który nie przekracza kilku miesięcy, a czasem nawet tygodni. Do budowy wykorzystuje się używane lub nowe kontenery morskie. Co ciekawe, taki dom może spełniać nawet bardzo surowe warunki energooszczędności! Dzisiaj przedstawiamy 10 najciekawszych realizacji domów ze świata zbudowanych z kontenerów morskich!20-11-2020 09:31Domy z kontenerów pojawiły się najpierw w Stanach Zjednoczonych i w Skandynawii. Dziś również i w Polsce spotykamy je coraz częściej. Są znakomitą alternatywą dla budownictwa tradycyjnego. Co warto wiedzieć o kontenerach mieszkalnych?Dom z kontenerów transportowychFot. oatautta / shutterstockKontener mieszkalnyZ kontenerów buduje się obiekty przemysłowe, jak np. hale, magazyny, budynki gastronomiczne, ale też szkoły, przedszkola i całoroczne domy mieszkalne. W Polsce istnieje już wiele firm (np. MagaHomes czy FlexiCube) które przygotowują takie domy „pod klucz”, z ociepleniem i podłączeniem instalacji. Potrafią one zmienić np. kontener morski w kontener mieszkalny, czyli dom z prawdziwego także: BOX_house - modułowy dom pod Poznaniem>>Kontener mieszkalny - wymiaryDom mieszkalny można wykonać zarówno z kontenerów wcześniej używanych w transporcie (tzw. morskich), lub z nowych, powstałych specjalnie na cele mieszkaniowe. Typowy kontener morski ma 1,2 m długości, 2,4 m szerokości i 2,9 m wysokości. Nowe kontenery mieszkalne, robione na zamówienie, mogą być także możliwość łączenia kontenerów morskich. Jeśli np. połączymy dłuższymi bokami dwa typowe kontenery, uzyskamy dom o powierzchni użytkowej 51 mkw. Gdy przesuniemy je względem siebie, powierzchnia użytkowa nie wzrośnie, ale uzyskamy dodatkowy taras. Odpowiednio wzmocnione kontenery można również ustawiać jeden na drugim, tworząc piętrowy dom mieszkalny - cenaPostawienie, zabezpieczenie i urządzenie kontenera kosztują dużo mniej niż budowa tradycyjnego domu. Za granicą kontener o powierzchni 40 m kw., kosztuje 1-3 tys. euro. W Polsce za najmniejszy dom w kontenerze zapłacimy ok. 55 tys. (bez kosztów transportu i posadowienia). Średnia cena za metr kw. domu pod klucz wynosi ok. 3 tys. zł. Transport w zależności od lokalizacji kosztuje 1-3 tys. zł. Gdy decydujemy się na dom np. z dwóch połączonych modułów, za montaż zapłacimy 2-3 tys. zł. Tak więc cena małego domu, do 35 mkw. i bez fundamentów wynosi około 65 tys. złotych. Za dom o powierzchni 66 mkw., z fundamentami zapłacimy ok. 180 tys. mieszkalnyFot. Drill Images / shutterstockDom z kontenerówFot. joker1991 / shutterstockKontener mieszkalny - projektOgromną zaletą domu z kontenera jest szybki montaż - gotowy, ocieplony dom powstanie w kilka tygodni. Szkieletem domu z kontenera jest samonośna rama stalowa z profili zamkniętych. Ściany zewnętrzne, sufit i podłoga wykonane są z usztywnionej ocynkowanej blachy, wypełnionej materiałem izolacyjnym, najczęściej wełną mineralną (druga opcją jest izolacja poliuretanowa w formie płyt PUR). Od wewnętrznej strony mocuje się płyty wiórowe, laminowane lub płyty gipsowo-kartonowe. Zewnętrzna strona może mieć dowolną dom z kontenera nie wymaga fundamentów – stawia go się na wyrównanym i twardym podłożu np. wzmocnionym bloczkami betonowymi lub kostką. Jeśli jednak tworzymy dom z kilku kontenerów ułożonych jeden na drugim, niezbędna może być ława fundamentowa. Położenie fundamentów może okazać się niezbędne, gdy dom będzie stał w jednym miejscu powyżej 120 dni i będzie podłączony do stałych przyłączy i instalacji (to wymóg prawny).Zobacz także: Dom z kontenerów - tania i estetyczna alternatywa od TRS Studio>>Dom z kontenerów transportowychFot. Aisyaqilumaranas / shutterstockDom z kontenerówFot. oatautta / shutterstockNowoczesne domy z kontenerówDomy z kontenerów to rodzaj budownictwa modułowego. Wielką ich zaletą jest funkcjonalność i nowoczesność. Domy kontenerowe wyróżniają proste, oszczędne formy i przejrzystość kompozycji. Ich wnętrza można dowolnie aranżować, zgodnie z własnymi oczekiwaniami i pomysłami. Architekci podpowiadają jednak, że przy tego typu budownictwie najlepiej sprawdza się styl nowoczesny, industrialny, a także skandynawski. Materiały potrzebne urządzenia domu w kontenerze są takie same, jak w tradycyjnym budownictwie, nie ma więc potrzeby inwestowania w specjalne farby czy z kontenerów to rozwiązanie pomysłowe, tanie i nowoczesne. Takie domy są przy tym ekologiczne i doskonale wpisują się w podejście zero waste.Domy z kontenerów morskich - czy to możliwe? Zobaczcie realizacje ze świata. A może to wasz pomysł na nowy dom? Domy z kontenerów: 10 projektów ze świata Aktualizacja odbyła się 7 lutego 2022 Z kontenerów morskich dom efektowny, przytulny i praktyczny. Jeśli ktoś poszukuje niezawodnego i wygodnego miejsca do zamieszkania, które można dowolnie wyposażyć powinien rozważyć kontenery morskie. Dom rodzinny zbudowany z takich elementów może spełnić oczekiwania każdego domownika. Dzięki mocnej i szczelnej obudowie taka konstrukcja będzie w stanie wytrzymać wiele lat, a duża wewnętrzna objętość pozwala na umieszczenie w nim wszystkiego, co niezbędne. Firmy zajmujące się budowaniem domów z kontenerów zapewniają wiele oryginalnych opcji budowy, które mogą zaspokoić różne potrzeby. W praktyce światowej istnieje wiele przykładów udanego wykorzystania domów z kontenerów morskich. Będąc bardzo wygodnym materiałem do projektowania, powstało z nich kilkanaście budynków, wśród których są zarówno małe budynki indywidualne, wielokondygnacyjne, jak i wielomieszkaniowe. Kontenery morskie – dom na każdą kieszeń Aby ułatwić sobie wybór projektu przyszłego domu, można skorzystać z różnych gotowych opcji budowy, których zdjęcia pomagają zwizualizować możliwe wnętrze i wybrać najbardziej odpowiednie dla siebie. Ponadto zawsze istnieje możliwość dokończenia domu, zmodernizowania i dołożenia kolejnego elementu. Nowe moduły kontenerów morskich na dom można dodawać zarówno poziomo, jak i pionowo. Atrakcyjność takich domów wynika z faktu, że w porównaniu z innymi koncepcjami są o wiele tańsze. Jednocześnie moduły zostaną dobrze wykończone, płytami gipsowo-kartonowymi lub innymi materiałami, a izolacja chroni przed wysokimi i niskimi temperaturami. Miłym dodatkiem dla właścicieli będzie to, że gryzonie i owady nie zaczną się w nim rozmnażać. Kontenery morskie – dom do zamieszkania w krótkim czasie Specjaliści zajmujący się budową domów z kontenerów morskich mają duże doświadczenie w podobnej pracy. Stosunkowo niewielka waga pojemników przyczynia się do szybkiego stawiania konstrukcji, ponieważ nie ma potrzeby tworzenia mocnego fundamentu. Pomimo szybkiego tempa budowy, wykończenia wewnętrzne i zewnętrzne są zgodne ze wszystkimi standardami technicznymi i sanitarnymi. Modułowa konstrukcja jest idealna dla tych, którzy chcą zostać właścicielem stylowego, nowoczesnego i niezawodnego domu w możliwie najkrótszym czasie. Każdy, kto chce kupić dom z kontenerów morskich, znajdzie w nich wszystko, czego potrzebuje. Różnorodne projekty, a także możliwość podejmowania indywidualnych decyzji zaspokoi wszelkie potrzeby. Duża różnorodność układów oraz wysoka jakość wykonania jest tym, czego potrzebują przyszli właściciele i czemu muszą sprostać firmy realizujące projekty budowlane. Wszystkie prace muszą być wykonywane zgodnie z wymaganiami technicznymi dotyczącymi obiektów użyteczności mieszkalnej. Jak praktyczne są kontenery morskie, jako domy modułowe? Konstrukcja kontenerów morskich pozwala tworzyć projekty domów o różnych rozmiarach: od małych domków letniskowych po pełnoprawne domy mieszkalne. Istniejące kontenery klasyfikowane są według wielkości, z których najbardziej popularnymi są moduły 20, 40 i 45 stóp (1 stopa ma 30,5 cm). Planując różne układy, można aranżować różnorodne rozwiązania architektoniczne i planistyczne. Projekt architektoniczny określa układ kontenerów, liczbę i lokalizację otworów na okna i drzwi, obecność balkonów i markiz. Jak każde inne rozwiązanie również stawiany z kontenera morskiego dom musi być izolowany. W tym celu stosuje się piankę poliuretanową lub izolację z wełny mineralnej. Na zewnątrz zainstalowana jest warstwa wierzchnia. Dlatego nie trzeba obawiać się rdzy, ponieważ metal będzie całkowicie zabezpieczony przed kontaktem z wilgocią, izolacja termiczna i okładziny niezawodnie chronią ściany przed wilgocią. Ocieplanie kontenerów morskich – dom ciepły i przytulny Ocieplenie powinno wykluczać możliwość powstania punktu rosy wewnątrz kontenera, to znaczy tworzenia się kondensatu na wewnętrznych ściankach. I tutaj jest specyfika izolacji domów z kontenerów morskich. Jeśli dom nie jest przeznaczony do stałego zamieszkania i nie jest w nim utrzymywana stale dodatnia temperatura, wówczas bardziej praktyczne i niezawodne będzie wykonanie izolacji wewnętrznej z ekspandowanego polistyrenu. Wtedy nawet w zimie, gdy ogrzewanie jest wyłączone, na wewnętrznych ścianach woda nie będzie się skraplać. Jeśli chodzi o ogrzewanie, to jeden kontener można łatwo ogrzać konwencjonalnym piecem przy użyciu drewna opałowego lub brykietów. W takim przypadku optymalnym rozwiązaniem byłoby umieszczenie pieca na zewnątrz domu, aby odizolować wnętrze od dymu. Aby stworzyć duże, przestronne pokoje, dwa kontenery są mocowane podłużnymi ścianami, które są następnie wycinane, tworząc w ten sposób jedną przestrzeń. Przy takim układzie należy pamiętać, że łukowa konstrukcja dobrze utrzyma ciężar, a w przypadku całkowitego wycięcia ścian wewnętrznych należy zadbać o wzmocnienie sufitu, aby się nie ugiął. W każdym przypadku, gdy otwory na okna lub drzwi są wycięte, konieczne jest przyspawanie dodatkowych konstrukcji wzmacniających, które poprawiają wytrzymałość osłabionej ściany. Budowanie domu z kontenerów morskich przez firmy specjalizujące się takich konstrukcjach, pozwoli stać się właścicielem pięknego i praktycznego mieszkania. Takie same wymogi musi Pani wypełnić, jeżeli chce Pani postawić budynek z pustaka, drewna, czy stali, czyli z kontenerów. Znaczenie ma charakter budynku, czy to ma być budynek mieszkalny, letniskowy czy gospodarczy. Zatem najtrudniej będzie z kontenera zbudować budynek mieszkalny (dom), bo po pierwsze: trzeba mieć działkę
Domy z kontenerów to ciekawa alternatywa dla tradycyjnego budownictwa. Coraz częściej pojawiają się na budowlanej mapie Polski w postaci tiny house. Wbrew pozorom można z nich stawiać nawet domy wielorodzinne. Czy warto się decydować na taki rodzaj budownictwa? Sprawdź! Domy z kontenerów – czym są? Domy z kontenerów to domy modułowe, które powstają z zużytych kontenerów transportowych lub morskich. Pojedyncze komponenty można ze sobą łączyć i w ten sposób tworzyć budynki mieszkalne o dowolnym metrażu. Domy z kontenerów morskich wyróżniają się niską ceną – koszt stworzenia funkcjonalnej i wygodnej przestrzeni do życia jest zdecydowanie niższy niż w przypadku budynków wykonywanych w tradycyjnej technologii, np. murowanej. Domy mieszkalne z kontenerów są też łatwe w montażu, a czas robót budowlanych bardzo krótki. Można je zaadaptować do celów mieszkalnych nawet w kilka tygodni. Dodatkowym atutem tego rozwiązania jest mobilność – kontenery można przetransportować w razie potrzeby. Wnętrze urządzimy w dowolny sposób, wykorzystując do tego różne materiały wykończeniowe. Komfort termiczny wewnątrz domu zapewnia odpowiednia izolacja budynku. To wszystko sprawia, że domy z kontenerów budowlanych stają się coraz bardziej popularne w naszym kraju. Domy z kontenerów – technologia budowy W jaki sposób są zbudowane domy z kontenerów? Projekty konstrukcji uwzględniają przede wszystkim stalową ramę, będącą elementem, na którym opiera się budynek. Rama jest wykonana z profili zabezpieczonych przed korozją. Pozostałe elementy konstrukcji stanowi ocynkowana i dodatkowo wzmocniona blacha. To oczywiście niejedyne komponenty, z których są wykonane domy z kontenerów morskich. Projekty zawierają również izolację termiczną z pianki poliuretanowej lub wełny mineralnej. Kolejnym etapem jest montaż instalacji elektrycznych oraz wodno-kanalizacyjnych i wykończenie kontenera w środku. Wewnątrz można zastosować płyty gipsowo-kartonowe lub wiórowe, a także inne powszechnie wykorzystywane materiały – np. drewno czy kamień. Inne rozwiązanie to domy z kontenerów drewnianych – rozwiązania modułowe będące doskonałą alternatywą dla tradycyjnych technologii stawiania nieruchomości. Projekty domków z kontenerów są do siebie dość zbliżone. To ze względu na prostą, geometryczną bryłę. W zależności jednak od zastosowanej technologii – mogą różnić się odpornością na działanie promieni słonecznych, korodowanie oraz wychłodzenie. Szukasz nietypowych rozwiązań takich jak domy z kontenerów? Projekty domów kopułowych mogą Ci się spodobać! Domy z kontenerów w Polsce – o czym warto pamiętać przed budową? Domy z kontenerów w Polsce dopiero pojawiają się na działkach inwestorów. Jest to bardzo nieoczywisty projekt, który na pewno nie przemawia do każdego. Osoby preferujące bardziej tradycyjne budownictwo raczej nie docenią takiego rozwiązania jak domy z kontenerów. Na niekorzyść domów tego typu działają również negatywne skojarzenia kontenerów z domami dla robotników lub budowlańców. Mało znana technika powoduje, że inwestor musi się zmierzyć z ograniczeniami prawnymi, które potrafią skutecznie zniechęcać do budowy. Z biegiem czasu prawdopodobnie kontenerów będzie się jednak pojawiać coraz więcej, ale na razie domy z kontenerów w Polsce to przede wszystkim dobry sposób na wyróżnienie swojej oferty letniskowej lub stworzenie stosunkowo taniego mieszkania. Zanim zdecydujesz się na budowę domu z kontenerów, zdecydowanie powinieneś poprosić o opinię stosownego wydziału w starostwie. Podobnie dobrym rozwiązaniem jest skonsultowanie się z architektem, który oceni, czy projekt domu da się dostosować do wymagań, które stawia MPZP. Jaki dom można zbudować z kontenerów morskich? Domy z kontenerów są popularne głównie w krajach Europy Zachodniej oraz za oceanem. To właśnie tam powstają innowacyjne nieruchomości o oryginalnym designie, które inspirują również polskich inwestorów. Luksusowe domy z kontenerów spełniają restrykcyjne kryteria związane z energooszczędnością, są ekologiczne i urządzone w nowoczesnym stylu. Duża ilość przeszkleń, zamontowanych również w suficie sprawia, że wnętrze jest dobrze doświetlone. Duże domy z kontenerów mogą być zbudowane nawet z kilkudziesięciu modułów. Główne pomieszczenia, takie jak salon, kuchnia czy jadalnia, są z reguły połączone ze sobą, co tworzy funkcjonalne open space. Nie ma żadnych ograniczeń co do aranżacji wnętrza oraz przestrzeni wokół domu. W Polsce zdecydowanie najpopularniejsze są małe domy z kontenerów morskich. Takie domy mają najczęściej do 35 metrów kwadratowych – po to, aby uniknąć uzyskiwania pozwolenia na budowę. Mimo niewielkich rozmiarów – mogą to być jak najbardziej domy całoroczne z kontenerów. Jako że nowoczesne domy z kontenerów bardzo wyróżniają się na tle tradycyjnej oferty noclegowej, domy mieszkalne z kontenerów powstają głównie na cele inwestycyjne. Dom z kontenera a prawo budowlane Projekty domów z kontenerów morskich mogą budzić zdziwienie na twarzach urzędników odpowiedzialnych za wydawanie pozwoleń na budowę. Wciąż są to jednak dość ekstrawaganckie oraz mało znane projekty budowlane w Polsce. Różnorodność konstrukcji dodatkowo utrudnia przypisanie do jednej kategorii projektu, jakim jest dom z kontenerów, a prawo nie jest w tym zakresie jednoznaczne. Jak domy z kontenerów reguluje prawo budowlane? Kiedy można postawić bez pozwolenia domy z kontenerów – jedynie na zgłoszenie do właściwego organu? Sprawdziliśmy to! Co do zasady domy z kontenerów morskich podlegają przepisom prawa budowlanego. Kluczowy jest w tym przypadku art. ustawy o Prawie budowlanym. Zgodnie z nim obiekty budowlane trwale związane z gruntem, czyli wolnostojące budynki mieszkalne, które mieszczą się w całości na działce, wymagają pozwolenia na budowę. W takim razie czy potrzebujesz pozwolenia, kiedy budujesz domy z kontenerów? Pozwolenie na budowę jest niezbędne tylko wtedy, kiedy dom będzie trwale połączony z gruntem oraz użytkowany przez więcej, niż 120 dni w ciągu roku (co jest rzadkie w przypadki tego typu konstrukcji). Jeżeli natomiast dom z kontenerów będzie duży i związany z gruntem na stałe, konieczne będzie pozwolenie na budowę. Przepisy w tym przypadku są jednak zróżnicowane – w zależności od tego, jaka będzie powierzchnia domku. Warto wiedzieć! Żebyś mógł wybudować domy z kontenerów bez pozwolenia, projekt musi mieć nie więcej niż 35 metrów kwadratowych powierzchni. Sprawdź: Gotowe domy stawiane w kilka dni – co warto o nich wiedzieć? Dom z kontenera a dom modułowy – jakie są podstawowe różnice? Pojęcie „domy modułowe z kontenerów” to pewne uproszczenie – tak naprawdę domy modułowe różnią się od tych wykonywanych z kontenerów morskich lub budowlanych. Na czym polegają różnice? Przede wszystkim na metrażu – nieruchomości wykonane z modułów mogą być większe niż te, których konstrukcja jest stworzona z kontenerów. W grę wchodzi nie tylko powierzchnia zabudowy, ale również większa liczba kondygnacji – nawet kilkadziesiąt w przypadku modułów i zaledwie trzy – w przypadku kontenerów. Domy modułowe są też cięższe – mogą ważyć do 15 ton, a co za tym idzie – charakteryzują się większą odpornością na szkodliwe czynniki zewnętrzne, np. atmosferyczne. Z kolei domy z kontenerów są lżejsze. Różnice są też widoczne na poziomie nośności konstrukcji – w tym zakresie lepszymi parametrami charakteryzują się domy modułowe. Ekologiczne domy z kontenerów – jak wpływają na środowisko? Nowoczesne domy z kontenerów to rozwiązania ekologiczne i utrzymane w duchu filozofii zero waste. Materiał budowlany, jakim jest pochodzący z odzysku kontener morski, zostaje ponownie zagospodarowany, a inwestorzy ograniczają tym samym gromadzenie się odpadów budowlanych, np. w portach czy na wysypiskach. W domu z kontenera można też zamontować ekologiczne źródła energii, np. panele fotowoltaiczne lub pompę ciepła. Dzięki temu eksploatacja nietypowej nieruchomości będzie zdecydowanie tańsza. O ekologii warto pamiętać również, urządzając domy z kontenerów. Wnętrze takich domów można zaaranżować z użyciem naturalnych materiałów. Warto też zdecydować się na automatyczne systemy zarządzania urządzeniami w domu. Czytaj również: Dom ekologiczny – czym jest, ile kosztuje i jak go zbudować? Domy z kontenerów – koszt budowy Tanie domy z kontenerów – prawda czy mit? Ile kosztują domy z kontenerów w Polsce? Cena może oscylować wokół różnych kwot. Wszystko zależy od powierzchni budynku oraz skomplikowania konstrukcji, jaką są domy z kontenerów. Cena jest uzależniona między innymi od standardu wykończenia budynku oraz wymagań związanych z przystosowaniem działki pod postawienie domu z kontenera. Koszt budowy to średnio 3000 złotych za metr kwadratowy w standardzie pod klucz. To oczywiście niejedyny aspekt, który należy wziąć pod uwagę, decydując się na inwestycję w domy z kontenerów. Cennik uwzględnia również koszty transportu wynoszące od 1000 do 3000 złotych za kontener oraz zamontowania modułów, co może wynieść do 3000 złotych. Jeśli zatem chcesz zainwestować w domy z kontenerów, koszt będzie uzależniony od wielu czynników. Ceny małego domu do 35 metrów kwadratowych na zgłoszenie wynosi około 65 000 złotych. To niewielka kwota, zwłaszcza jeśli weźmiemy pod uwagę koszt budowy standardowej nieruchomości. Zdecydowanie mniej zapłacimy za domy z kontenerów. Projekty i ich ceny mogą też uwzględniać większe budynki. Przykładowo za dom rodzinny o powierzchni 66 metrów z pozwoleniem na budowę zapłacimy około 180 000 złotych. To nadal niewiele, nic więc dziwnego, że coraz więcej inwestorów decyduje się na domy z kontenerów morskich. Cena to aspekt, który ma duże znaczenie przy podejmowaniu decyzji. Warto wiedzieć: Dom na zgłoszenie – jak zbudować dom na zgłoszenie? Krok po kroku Projekt domu z kontenerów – na co warto zwrócić uwagę przy zakupie? Kupując projekt domu z kontenerów zastanów się, czy będziesz używać do niego starego kontenera czy chcesz kupić nowy model specjalnie na potrzeby mieszkaniowe. Domy z kontenerów morskich często stawiane są przez te same firmy, które tworzą projekty. Dbają one o to, aby projekt domu z kontenera morskiego pasował do konkretnego modelu. Jak zbudować dom z kontenerów? Krok po kroku Jak zbudować dom z kontenerów? Odpowiedź na pytanie, jak przerobić kontener na dom dostarczają specjalistyczne firmy, które zajęły się przygotowywaniem kontenerów pod potrzeby inwestorów. Oferują one kompleksowe usługi: od pozyskania kontenera, przez jego przygotowanie, aż do transportu gotowego projektu domu na wskazane przez Ciebie miejsce. Jak przebiega budowa domu z kontenera krok po kroku? Jest ona zwykle mniej skomplikowana niż budowa tradycyjnego domu. Część firm oferuje opcję, jaką są domy z kontenerów pod klucz. Takie gotowe domy z kontenerów często przywożone są na miejsce budowy niemalże w pełni przygotowane do urządzania wnętrza. 1. Zakup kontenera pod budowę domu Pierwszym etapem jest pozyskanie kontenera. Zwykle są to używane kontenery morskie, które nie nadają się już do transportu, ale na specjalne życzenie można również zamówić kontener nowy. Zaletą kontenerów wcześniej użytkowanych jest niższa cena oraz wpisywanie się w ideę zero waste. Ich minusem jest natomiast standaryzowany rozmiar. Nie ma jednak przeszkód, aby złączyć w jeden kilka kontenerów lub też pociąć je, aby pasowały do wizji domu. Do budowy domu możesz użyć także kontenera blaszanego, który trzeba jednak wzmocnić profilami zamkniętymi. Takie konstrukcji zwykle wykorzystywane są do tworzenia garaży lub komórek, ale z powodzeniem możesz użyć jej do budowania również kontenera mieszkalnego. Możesz również odkupić kontener, który wcześniej wykorzystywano na inne cele, na przykład jako biuro lub powierzchnia handlowa. 2. Zaadaptowanie kontenera do celów mieszkaniowych Jeśli zakupiłeś kontener, który wcześniej był użytkowany, niezbędne będzie jego przygotowanie do celów mieszkaniowych. Pierwszym krokiem jest piaskowanie, które pozwoli pozbyć się resztek starej farby oraz innych pozostałości, które mogą być toksyczne dla człowieka. Drugim krokiem jest natomiast dodatkowe wzmocnienie konstrukcji. Chociaż kontenery są wytrzymałe, nie były projektowane dla celów mieszkaniowych. Warto więc wzmocnić rdzeń profilami lub belkami. Przydatne będzie też ocynkowanie elementów, aby zwiększyć żywotność konstrukcji. 3. Wybór lokalizacji oraz posadowienie kontenera Sposób przygotowania terenu zależy w dużej mierze do jego rodzaju. Kontenery na zgłoszenie o niewielkiej konstrukcji nie potrzebują fundamentów, dlatego teren wystarczy wyrównać, zagęścić oraz ustabilizować za pomocą trwałego podłoża. W tym celu wykorzystuje się bloczki betonowe lub kostki. Duże konstrukcje, składające z się z kilku połączonych ze sobą kontenerów będą jednak wymagały wzmocnienia gruntu w postaci fundamentów. Niekiedy fundamenty mogą być też potrzebne ze względów prawnych. 4. Uzbrojenie działki oraz wykonanie przyłączy W związku z tym, że kontener ma nadawać się do komfortowego mieszkania, niezbędne jest postawienie go na działce uzbrojonej, aby mieć możliwość przyłączenia wszystkich mediów. Takie zadanie najlepiej zlecić wyspecjalizowanej firmie. Chociaż nie jest to bardzo mały koszt, w ten sposób unikniesz późniejszych problemów z wadami instalacji. Wycieki mogą bowiem spowodować bardzo kosztowne straty, wymagające znacznych napraw. W najgorszym przypadku może być to nawet korodowanie kluczowych elementów kontenera. 5. Odpowiednia izolacja kontenera Elementem niezbędnym, aby móc komfortowo mieszkać w kontenerze jest jego dokładne ocieplenie. Sam kontener niestety nie ma najlepszych parametrów utrzymywania ciepła. Powoduje to, że powinieneś zwrócić szczególną uwagę na dokładne docieplenie budynku. Zwykle potrzebna jest dodatkowa warstwa izolacji zewnętrznej. Możesz w tym celu użyć styropianu, poliuretanu lub wełny mineralnej. Zalecane jest również wstawienie energooszczędnych okien, aby nie zwiększać ilości strat energii. W kontenerach istotny jest również sposób ich ocieplania. Powinien być on jak najbardziej wydajny, a przy tym nie zajmować wiele przestrzeni. Jednym z ciekawych pomysłów jest z pewnością zastosowanie ogrzewania podłogowego, które nie zajmuje cennego miejsca. Tym bardziej klimatycznym będzie natomiast wstawienie klasycznego kominka, który świetnie sprawdzi się szczególnie w długie jesienne wieczory. Warto też pomyśleć o pozyskiwaniu energii z paneli słonecznych. Warto wiedzieć! Pamiętaj o tym, że gotowe domy z kontenerów mogą dość mocno nagrzewać się w sezonie letnim. Warto więc postawić dom w możliwie najbardziej zacienionym miejscu. Zwykle jednak nie obędzie się bez zamontowania klimatyzacji. Domy z kontenerów morskich – opinie Domy z kontenerów morskich mają coraz więcej zwolenników. Takie typy kontenerów to jednak nie tylko zalety, ale również wady. Czym wyróżniają się domy kontenerowe? Jakie mają plusy i minusy? Zalety domków z kontenerów Wady domków z kontenerów stosunkowo niskie koszty szybki montaż domków – nawet w kilka tygodni możesz mieć gotowy dom możliwość przetransportowania domu po jakimś czasie komfortowa alternatywa dla małego mieszkania możliwość zaadaptowania na cele mieszkaniowe lub na wynajem ekologiczne rozwiązanie zgodne z ideą zero waste możliwe problemy w kwestiach prawno – formalnych stosunkowo wysokie koszty utrzymania ciepła w kontenerze dyskusyjna estetyka kontenerów montaż wymagający użycia dźwigu Zanim zdecydujesz się na domy z kontenerów morskich – powinieneś poznać opinie osób, które zainwestowały w tego typu budynki. Znajdziesz je na grupach w social mediach oraz na forach. Porada wideo odnośnie powyższego tematu:
Dom z kontenerów morskich – zalety Popularność domów z kontenerów, zwłaszcza w USA i krajach skandynawskich pozwala przypuszczać, że rozwiązanie to ma sporo zalet. Jest tak w istocie, a do najważniejszych należą z pewnością stosunkowo niskie koszty oraz krótki czas budowy, a także aspekty związane z możliwościąDom z kontenerów? Da się zrobić! Tekst: Dorota Łaski-Hamerlak. Zdjęcia: ONI Studio W Poznaniu stanął dom z kontenerów. Na 55 m kw. rozlokowano salon z kuchnią, miejsce do pracy, sypialnię i łazienkę z wanną. Dodatkowe 24 m kw. to wypełniony roślinnością taras. Całoroczne użytkowanie domu zapewniają ściany izolowane pianą natryskową i wykończone sklejką brzozową. Zaprojektowany przez Adama Wiercińskiego Dom Przenośny powstał z dwóch kontenerów morskich. Odważny projekt zrealizowano dla pary pasjonatów architektury tymczasowej w ramach poszukiwania trudnych, lecz ciekawych przestrzeni do życia. Realizacja projektu okazała się świetną odpowiedzią na wyzwania obecnych czasów i potrzebę mobilności. Dom przestaje być bowiem przywiązany do konkretnego miejsca i może zmieniać lokalizację wraz ze zmianami towarzyszącymi życiu właścicieli. Dom z kontenerów znajduje się przy ogrodzie społecznym obok parku Szelągowskiego w Poznaniu, ale jego właściciele już dziś planują by w przyszłości stanął w lesie, a docelowo – na wodzie. Nietypową konstrukcję składającą się z dwóch kontenerów morskich typu cargo o wymiarach 12 x 2,5 m w całości przygotowywano w hali produkcyjnej. Transport i montaż na działce trwał jeden dzień, na miejscu odbyły się jedynie wewnętrzne prace wykończeniowe. Kontenery z widokiem na rzekę Dom ustawiono częściowo na dachu kontenerów pełniących funkcje magazynowe. Ze względu na opadające ukształtowanie terenu i cenne widoki, bryłę przesunięto o połowę długości tworząc z jednej strony duży taras skierowany na pobliską rzekę. Obniżenie sięgające gruntu po drugiej stronie zapewniło natomiast komfortowe wejście do środka. Celowo pozostawiono charakterystyczną elewację z grubej blachy trapezowej, żeby ukazać szczerość surowego materiału konstrukcyjnego. Ściany pomalowano na zgaszony zielony kolor, który powoduje, że dom z kontenerów wtapia się w otoczenie. W części dziennej, w miejscach po metalowych wrotach, wprawiono duże okna balkonowe z widokiem na rzekę. Po bokach rozmieszczono natomiast kwadratowe okna, które stylistycznie świetnie pasują do prostej bryły. Dom uzupełniają stalowe schody i charakterystyczna łukowa balustrada na tarasie. – Ten konkretnie dom całościowo kosztował ok. 230 tys. zł z wyposażeniem – mówi projektant Adam Wierciński. – Trochę eksperymentowaliśmy z inwestorami z różnymi rozwiązaniami. Dom stanął na istniejących kontenerach kawiarniano-magazynowych, dlatego sytuacja z kanalizacją była ułatwiona, ponieważ jest pod spodem (można się wpiąć z instalacji wodno-kanalizacyjnej, również do zbiornika oraz do skrzynki elektrycznej). Domek jest całoroczny, nadmiarowo izolowany natryskowo pianą i ogrzewany. A chłodzony jest jedynie jednostką klimatyzacji. Oczywiście świetnym dodatkiem, którego zabrakło w procesie byłyby panele fotowoltaiczne, które są w planach. zAU0Xj.